Is de Gartner Hype Cycle niet gewoon de Dunning-Kruger Effect curve?
Er zijn twee concepten die vaak voorkomen als het gaat om de adoptie van technologie, naast het competentieniveau van een individu: de Gartner Hype Cycle en het Dunning-Kruger Effect. Ondanks dat ze afkomstig zijn uit verschillende vakgebieden – technologieanalyse en psychologie – vertonen deze concepten griezelige parallellen omdat ze de evolutie weergeven van aanvankelijke overmoed naar geïnformeerde realiteit, hoewel ze verschillende disciplines bestrijken.
Gartner Hype Cycle is een grafische weergave die de gemeenschappelijke evolutie van nieuwe technologieën illustreert. Het begint bij de Innovation Trigger, een fase waarin een nieuwe technologie grote belangstelling en opwinding teweegbrengt. Vervolgens komt de piekverwachtingsinflatie – een hype die gepaard gaat met onrealistische verwachtingen die hun hoogtepunt bereiken. Nu de technologie er niet in slaagt deze verwachtingen waar te maken, volgt er een periode van ontgoocheling: de trog van desillusie. Geleidelijk aan beginnen mensen echter de praktische toepassingen van de technologie te waarderen tijdens Incline of Enlightenment; en ten slotte levert de technologie stabiele voordelen op tijdens het productiviteitsplateau. Samenvattend Gartner Hype Cycle: een beeld dat doorgaans laat zien hoe een nieuwe technologie zich in de loop van de tijd ontwikkelt.
Het Dunning-Kruger-effect is wanneer individuen denken dat ze ergens goed in zijn, ook al hebben ze weinig tot geen vaardigheden of kennis op dat gebied. Het begint allemaal met een beetje kennis, wat leidt tot een overschatting van iemands capaciteiten, waardoor we de Mount Stupid beklimmen – ondanks dat we niet veel weten, slagen we er toch in om naar de Peak Inflation te klimmen. Maar dan slaat de realiteit toe en stort ons vertrouwen in de trog van wanhoop terwijl we oog in oog komen te staan met onze beperkingen. Als we echter blijven leren van onze ervaringen, beginnen we geleidelijk aan de helling van verbetering te beklimmen, waar competentie en zelfevaluatie realistisch op één lijn liggen. Uiteindelijk, als we het Plateau van Duurzaamheid bereiken, stabiliseert ons zelfvertrouwen zich op een punt dat werkelijk onze competentie weerspiegelt.
Beide modellen laten een progressie zien in de richting van overmoed en vervolgens desillusie, culminerend in het bereiken van een stabiel en realistisch perspectief. In beide gevallen is er sprake van een eerste fase van overschatting – of het nu gaat om de opgeblazen verwachtingen rond technologie of het overheersende zelfvertrouwen van een individu. Deze bedrieglijke fase wordt echter onvermijdelijk opgevangen door de realiteit, die ontgoocheling teweegbrengt. Na deze tegenslag volgt een periode die wordt gekenmerkt door geleidelijke ontwikkeling en opleiding; Gedurende deze tijd vindt de afstemming van verwachtingen en begrip met de werkelijkheid plaats. Uiteindelijk leidt dit tot een fase waarin de aanvankelijke hype of ongegronde zelfverzekerdheid wordt vervangen door een gevestigd pragmatisch standpunt, waardoor beide modellen worden beëindigd.
De gezondheidszorg biedt een passend voorbeeld om hier meer licht op te werpen. Telegeneeskunde werd geboren met grote ambities om een revolutie teweeg te brengen in de gezondheidszorg. Aanvankelijk werden de hoge verwachtingen rond telegeneeskunde aangewakkerd door een sensationele mediahype die levendige beelden schetste van de potentiële wonderen ervan. De grimmige realiteit van praktische uitdagingen – technische storingen en juridische rompslomp – deed zich echter al snel voor. Maar langzaam en zeker, door succesvolle toepassingen zoals monitoring op afstand en consultaties op afstand, begonnen de tastbare vruchten van telegeneeskunde vanzelf aan de oppervlakte te komen. Pas toen ontpopte telegeneeskunde zich als een onmisbaar hulpmiddel op het gebied van de gezondheidszorg, vooral voor mensen die zich op afstand bevinden of met chronische problemen worstelen.
Laten we een ander voorbeeld nemen: de publieke perceptie ten aanzien van vaccinatie. Individuen bladeren door een aantal vaccingerelateerde artikelen en beschouwen zichzelf plotseling als goed op de hoogte van het onderwerp. Sommigen gaan misschien zelfs zo ver dat ze uitgesproken critici van vaccinatie worden, ondanks hun oppervlakkige kennis. Wanneer ze echter worden geconfronteerd met wetenschappelijke feiten en meningen van experts, worden ze gedwongen hun onwetendheid over het onderwerp te erkennen. Pas nadat ze een bewuste poging hebben gedaan om in geloofwaardige bronnen te graven, ondergaat hun perceptie – samen met hun vertrouwen – een positieve transformatie. Na verloop van tijd evolueren ze naar goed geïnformeerde voorstanders van vaccinatie, waarbij ze alleen op bewijs gebaseerde informatie ondersteunen die essentieel is voor het publieke bewustzijn over vaccins.
Hoewel de Gartner Hype Cycle en het Dunning-Kruger Effect uit totaal verschillende contexten komen, laten ze allebei zien dat mensen de neiging hebben te overschatten voordat ze de realiteit onder ogen zien en geleidelijk hun evenwicht vinden. Het bewust zijn van deze patronen kan helpen bij het temmen van anticipatie; het kan ook helpen pragmatische beelden te schetsen die ons naar verstandigere keuzes op verschillende fronten leiden – of het nu gaat om de adoptie van technologie of zoektochten naar persoonlijke ontwikkeling.